ازوعده تا واقعیت: راه‌آهن بوشهر
✍عبدالرضا جاودان/ دلوار

از وعده تا واقعیت: راه‌آهن بوشهر

بنام یزدان پاک
از وعده تا واقعیت: راه‌آهن بوشهر هنوز اجرا نشده
گاهی اوقات، برخی قصه‌ها آنقدر طولانی می‌شوند که حتی شنیدنشان هم آدم را خسته می‌کند، چه برسد به تجربه کردنشان! داستان راه‌آهن بوشهر دقیقاً از همین دست قصه‌هاست؛ حکایتی که از دوره‌ی قاجار شروع شده و تا امروز، ۱۴۰۴ شمسی، همچنان روی ریل وعده‌ها و آرزوها باقی مانده، بدون اینکه قطاری از روی آن عبور کرده باشد.
در شرایطی که هر روز خبر از افتتاح و بهره‌برداری پروژه‌های ریلی جدید در گوشه و کنار کشور به گوش می‌رسد، بوشهر، این استان مهم و استراتژیک در جنوب کشور، همچنان در حسرت داشتن یک خط ریلی مدرن به سر می‌برد. بیش از دو دهه از تصویب پروژه راه‌آهن بوشهر می‌گذرد، اما اگر چشممان را دقیق‌تر باز کنیم، هیچ اثر عملی و ملموسی از شروع به کار این پروژه نمی‌بینیم. واقعاً چه خبر است؟
بوشهر، با آن همه منابع سرشار نفت و گاز، با آن ظرفیت‌های اقتصادی خیره‌کننده و موقعیت بی‌نظیر بندری، شایسته‌ی این است که از مدرن‌ترین زیرساخت‌های حمل‌ونقل برخوردار باشد. سؤال اساسی اینجاست که چرا استانی که سهم بزرگی در چرخه‌ی اقتصادی کشور دارد، باید همچنان از اولیه‌ترین امکانات ریلی محروم بماند و انگار در یک مسابقه عقب‌گرد، از دیگر استان‌ها جا بماند؟
اگر کمی در تاریخ کنجکاوی کنیم، می‌بینیم که این بحث راه‌آهن بوشهر، قصه‌ای تازه نیست. در ۲۸ مرداد ۱۲۸۱ شمسی، یعنی ۱۲۳ سال پیش! روزنامه “مظفری” با مدیریت «لبیب‌الملک شیرازی» از اهمیت خط آهن می‌نویسد و حتی به مقایسه طول خطوط ریلی در کشورهای اروپایی می‌پردازد. باور می‌کنید که در آن زمان، یعنی اوایل قرن ۱۳ هجری شمسی، وقتی اوضاع جاده‌ها ناامن بود و عبور و مرور مسافر و کالا از گمرک بوشهر به شدت در خطر بود، انگلیسی‌ها برای تأمین مقاصد نظامی خود، به فکر احداث خط قطار از بوشهر به شیراز افتادند؟
جالب‌تر اینکه در سال ۱۲۸۵ شمسی، یعنی تنها چهار سال بعد از آن مطلب روزنامه، خط آهنی به طول ۶۰ کیلومتر از بوشهر تا برازجان توسط همین انگلیسی‌ها ساخته شد! بله، درست شنیدید، یک خط آهن واقعی در بوشهر، هرچند با اهداف نظامی و برای تسهیل واردات کالای انگلستان. اما افسوس که این قصه هم طولانی نشد و این خط آهن بعد از سه سال برچیده شد. شهرداری بوشهر هم آن زمان بودجه‌ای برای خرید آن نداشت و انگلیسی‌ها هم، خب، مثل همیشه، خطوط را جمع کردند و با خودشان به بصره بردند!
از آن به بعد، تمرکز بر جاده‌های سخت‌گذر و کمرکش کُتل ملو و پیرزن (از دالکی به کنارتخته) افتاد و خط راه‌آهن به شیراز عملاً از خاطره‌ها پاک شد و به آرزویی دور و دراز پیوست. حتی با قدرت گرفتن رضاخان و کلنگ‌زنی راه‌آهن سراسری در ۲۳ مهر ۱۳۰۶، باز هم بوشهر در این توسعه ریلی کشور جایی نداشت.
حالا، پس از این همه سال، با این پیشینه‌ی تاریخی پر از فراز و نشیب و وعده‌های بر زمین مانده، آیا وقت آن نرسیده که مسئولان محترم، به جای سخنرانی و وعده، آستین بالا بزنند و این رؤیای دیرینه‌ی بوشهر را به واقعیت تبدیل کنند؟ مردم بوشهر از حق توسعه متوازن و برخورداری از زیرساخت‌های مدرن، آن هم در شرایطی که سهم بزرگی در اقتصاد ملی دارند، نباید محروم بمانند. زمان اقدام عملی فرا رسیده، نه وقت مرور تاریخ!