✍دكتر مينا خوييني؛كوچ ،مشاور و مدرس توسعه فردي و سازماني

هر یک از ما گاهی با موقعیت‌های پیچیده و پراسترس روبه‌رو می‌شویم؛ موقعیت‌هایی که تصمیمات سریع و دقیق را می‌طلبند، اما اغلب هیچ كوچ اجرایی یا منتور خارجی در کنارمان نیست. مقاله کیتی بست، How to Coach Yourself Through Complex Problems، چارچوبی کاربردی برای «خودمربی‌گری» ارائه می‌دهد که می‌توان آن را با روان‌شناسی سازمانی ترکیب کرد.
هدف این یادداشت، ارائه پنج راهکار عملی و تحلیلی است که به شما کمک می‌کند در مواجهه با مشکلات پیچیده، نه صرفاً واکنش نشان دهید، بلکه به‌عنوان رهبر پاسخ مناسب دهيد

گام اول :تحلیل موقعیت و شفاف‌سازی اهداف
اولین قدم، متوقف شدن و دقیق نگاه کردن به «آنچه واقعاً اتفاق افتاده» است. بررسی تمام عوامل، محدودیت‌ها و منابع در دسترس، پایه‌ای برای تصمیم‌گیری آگاهانه ایجاد می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که افراد با اهداف مشخص و چارچوب روشن، توانایی بیشتری در مدیریت استرس و اتخاذ تصمیمات مؤثر دارند.
تحلیل موقعیت صرفاً جمع‌آوری اطلاعات نیست؛ بلکه یک فرآیند استراتژیک است: چه چیزی واقعاً اهمیت دارد؟ چه گزینه‌هایی واقع‌بینانه هستند؟ این شفاف‌سازی، نقطه شروع هر فرآیند خودمربی‌گری است.

گام دوم: تفکر انتقادی؛ بررسی پیش‌فرض‌ها و شواهد
مسائل پیچیده اغلب با اطلاعات ناقص و فرضیات نادرست همراه‌اند. اینجا جایی است که تفکر انتقادی وارد می‌شود. شواهد را بسنجید، پیش‌فرض‌هایتان را به چالش بکشید و گزینه‌های مختلف را ارزیابی کنید.
مطالعات نشان می‌دهند که رهبران و افراد مؤثر در مواجهه با پیچیدگی، توانایی شناسایی خطاهای شناختی و سوگیری‌های ذهنی را دارند و از آن‌ها برای اصلاح تصمیمات خود استفاده می‌کنند .

گام سوم: مدیریت هیجانات؛ حفظ آرامش زیر فشار
یکی از تفاوت‌های کلیدی بین تصمیم‌گیرندگان مؤثر و کسانی که تحت فشار واکنش نشان می‌دهند، مهارت مدیریت هیجانات است. تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن کوتاه و تمرکز بر لحظه حال می‌توانند فشار روانی را کاهش دهند و شفافیت ذهنی را افزایش دهند .
حفظ آرامش نه تنها به تصمیم‌گیری منطقی کمک می‌کند، بلکه قابلیت انعطاف و خلاقیت را نیز افزایش می‌دهد. به عبارت دیگر، کنترل هیجانات، ابزار کلیدی خودمربی‌گری است.

گام چهارم: جلب بازخورد و یادگیری مستمر
هیچ‌کس در خلأ تصمیم نمی‌گیرد. گرفتن بازخورد و یادگیری از تجربه دیگران، علاوه بر بازبینی تصمیمات گذشته، مسیر یادگیری فردی را سرعت می‌بخشد. تحقیقات سازمانی نشان می‌دهد که یادگیری مستمر با انعطاف‌پذیری فکری و بهبود تصمیم‌گیری در محیط‌های پیچیده ارتباط مستقیم دارد .
خودمربی‌گری یعنی توانایی پرسیدن «من چه می‌توانم بیاموزم؟» حتی وقتی پاسخ‌ها ناواضح یا ناقص هستند.

گام پنجم: انعطاف‌پذیری و سازگاری با تغییر
مسائل پیچیده به ندرت طبق انتظار ما پیش می‌روند. توانایی سازگاری و جستجوی راه‌حل‌های خلاقانه، تفاوت بین ماندن در بحران و پیشروی از آن است. تحقیقات نشان می‌دهند که رهبران انعطاف‌پذیر، بهتر می‌توانند منابع محدود را مدیریت کنند و در شرایط عدم قطعیت عملکرد بالاتری دارند.
انعطاف‌پذیری به معنای تغییر نظر یا برنامه نیست؛ بلکه توانایی انتخاب مسیر مناسب در شرایط جدید و استفاده از درس‌های تازه برای تصمیمات آینده است.

خودرهبری درشرایط پیچیده، مجموعه‌ای ازمهارت‌ها و ذهنیت‌هاست:
تحلیل دقیق و شفاف‌سازی اهداف،
تفکر انتقادی و بررسی پیش‌فرض‌ها،
مدیریت هیجانات و حفظ آرامش،
یادگیری مستمر و بازخوردگیری،
و انعطاف‌پذیری در مواجهه با تغییرات.
ترکیب این پنج عامل، چارچوبی عملی برای خودمربی‌گری ایجاد می‌کند که می‌توان آن را در تصمیم‌گیری‌های شخصی و حرفه‌ای اعمال کرد.