بنام روشنی بخش دلها
*«تناقض رفتاری در مواجهه با تورم؛ از ثبت‌نام خودرو تا تحریم لبنیات»*
۳۰ آذر ۱۴۰۴
عبدالرضا جاودان – دلوار
در ماه‌های اخیر، در حالی میلیون‌ها نفر در برنامه‌های ثبت‌نام خرید خودرو شرکت کردند، هم‌زمان کمپین‌هایی در فضای عمومی شکل گرفت که مردم را به نخریدن کالاهای خوراکی چون لبنیات دعوت می‌کرد. این دو رفتار ظاهراً در جهت‌های متعارض حرکت می‌کنند، ولی هر دو ریشه در نگرانی عمومی از تورم دارند. از منظر حقوق عمومی و اقتصاد رفتاری، چنین واکنش‌هایی بیانگر **بی‌نظمی رفتاری جامعه در برخورد با سازوکار بازار و حقوق مصرف‌کننده** است.

تورم، پدیده‌ای حقوقی و اقتصادی است که کنترل آن مستلزم **انضباط مالی، شفافیت عرضه، و تصمیم مصرف‌کننده بر پایه عقلانیت اقتصادی** است. اما هنگامی که افراد در مواجهه با افزایش قیمت‌ها، به جای تنظیم تقاضا و مطالبه اصلاح ساختارها، به رفتارهای هیجانی روی می‌آورند—مانند هجوم به ثبت‌نام خودرو به قصد سود در بازار آزاد یا تحریم خرید کالاهای اساسی بدون برنامه جایگزین—نتیجه آن نه مهار تورم، بلکه **تقویت رفتارهای سوداگرانه و آسیب به عدالت توزیع کالا** است.

از دید حقوقی، تورم تنها توسط نهادهای پولی و مالی کنترل نمی‌شود، بلکه رفتار مصرف‌کننده بخشی از نظم عمومی اقتصادی کشور است. هنگامی که جامعه از توازن خارج شود، قواعد بازار دچار اعوجاج می‌شوند؛ احتکار، سوداگری، و بازار سیاه تقویت می‌گردند. چنین رفتارهایی نشان می‌دهد مبارزه با تورم نیازمند **آگاهی حقوقی و اقتصادی جمعی** است، نه اقدام‌های مقطعی یا احساسی.

در نتیجه، راه مقابله مؤثر با تورم نه در تحریم خرید و نه در هجوم به سرمایه‌گذاری‌های زودبازده است، بلکه در **تنظیم رفتار جمعی بر پایه قانون، مطالبه شفافیت از تولیدکننده، و پایبندی به منطق مصرف مسئولانه** نهفته است. اصلاح ساختارهای اقتصادی از مسیر عقلانیت اجتماعی و مشارکت مدنی می‌گذرد، نه از رفتارهای واکنشی که خود به چرخه تورم دامن می‌زنند.